پیپ در فارکس چیست؟ آموزش کامل محاسبه پیپ ولیو (pip value)

پیپ یکی از بنیادی‌ترین مفاهیم در معاملات فارکس است و به‌عنوان واحد استاندارد اندازه‌گیری تغییرات قیمت، مبنای محاسبه سود و زیان، تعیین اندازه پوزیشن و مدیریت ریسک محسوب می‌شود. مقدار پیپ در اغلب جفت‌ارزها 0.0001 و در جفت‌های ین ژاپن 0.01 است و ارزش هر پیپ بسته به نوع جفت‌ارز، اندازه لات و ارز حساب معاملاتی محاسبه می‌شود. معامله‌گر با شناخت دقیق پیپ و پیپ‌ولیوی مرتبط با هر پوزیشن می‌تواند حد ضرر، حجم مناسب معامله و ریسک دلاری را به‌صورت کاملاً دقیق تنظیم کرده و تصمیم‌های حرفه‌ای‌تری در بازار اتخاذ کند.

پیپ چیست و چگونه کار می‌کند؟

پیپ در فارکس کوچک‌ترین واحد قابل اندازه‌گیری برای تغییرات قیمت در بیشتر جفت‌ارزها است. این واحد به معامله‌گر کمک می‌کند تا میزان نوسان قیمت، به‌ویژه در جفت‌ارزهای نقدشونده، به شکل دقیق و استاندارد محاسبه شود. در جفت‌های معمولی که چهار رقم اعشار دارند، یک پیپ برابر با 0.0001 است. در جفت‌ارزهایی مانند USD/JPY که دو رقم اعشار دارند، یک پیپ معادل 0.01 محاسبه می‌شود. بسیاری از کارگزاری‌های مدرن از پیپت (fractional pip) نیز استفاده می‌کنند که یک‌دهم پیپ است و با رقم پنجم اعشار (0.00001) نمایش داده می‌شود. این دقت بیشتر برای بررسی جزئیات پرایس اکشن و تحلیل‌های کوتاه‌مدت مفید است.

برای محاسبه ارزش هر پیپ، سه عامل تعیین‌کننده وجود دارد: جفت‌ارز، اندازه معامله یا همان لات، و ارز پایه حساب معاملاتی. اندازه لات‌ها معمولاً به سه دسته استاندارد (100,000 واحد)، مینی (10,000 واحد) و میکرو (1,000 واحد) تقسیم می‌شود. برای جفت‌هایی که دلار آمریکا ارز مظنه است، فرمول ساده است و ارزش هر پیپ برابر با حاصل‌ضرب اندازه پیپ در حجم معامله است. برای مثال، در EUR/USD ارزش هر پیپ در یک لات استاندارد برابر با 10 دلار است.

اگر جفت‌ارز از دسته‌هایی باشد که دلار در سمت مظنه نیست یا ساختار اعشاری متفاوت دارد (مانند USD/JPY)، ابتدا ارزش پیپ به ارز مظنه محاسبه می‌شود و سپس این مقدار با نرخ تبدیل به ارز حساب نگهداری تبدیل می‌گردد. برای نمونه، اگر USD/JPY برابر 110 باشد، ارزش هر پیپ در یک لات استاندارد تقریباً 9.09 دلار خواهد بود. در پلتفرم‌هایی مانند TradingView نیز محاسبه پیپ از همین اصول پیروی می‌کند. اندازه پیپ، حجم معامله و نرخ تبدیل در فرمول وارد می‌شود و ابزارهای داخلی پلتفرم نیز این محاسبات را ساده‌تر می‌کنند. استفاده از این محاسبات در تعیین نقاط ورود و خروج، سنجش ریسک دلاری و انتخاب اندازه پوزیشن مناسب اهمیت عملی فراوانی دارد.

برای مثال، اگر EUR/USD از 1.1200 به 1.1215 برسد، 15 پیپ رشد داشته است. این تغییرات مبنای تحلیل‌هایی مانند بررسی روند، شکست‌های قیمتی معتبر، تعیین ریوارد به ریسک و استفاده از ابزارهایی مانند RSI یا سطوح فیبوناچی است. درک دقیق مفهوم پیپ به معامله‌گر امکان می‌دهد تحلیل‌ها و سیگنال‌ها را نه‌فقط به‌صورت عددی، بلکه به‌صورت ارزش مالی و ریسک واقعی ارزیابی کند.

ارزش پیپ در بازار فارکس

ارزش پیپ (Pip Value) نشان می‌دهد یک تغییر یک پیپی در قیمت تا چه اندازه به سود یا زیان معامله منجر می‌شود. این شاخص برای مدیریت ریسک و تعیین حد ضرر و حد سود کاربرد مستقیم دارد و معامله‌گر را قادر می‌کند ریسک را به ارزش پولی دقیق تبدیل کند. محاسبه ارزش پیپ معمولاً از سه مرحله تشکیل می‌شود: تعیین اندازه پیپ برای جفت‌ارز، ضرب کردن آن در حجم معامله و سپس تبدیل آن مقدار به ارز حساب معامله‌گر در صورت نیاز. در تمامی پلتفرم‌ها از جمله TradingView، اختلاف قیمت بر حسب پیپ محاسبه و سپس با حجم پوزیشن ضرب می‌شود تا سود و زیان احتمالی مشخص گردد. توصیه کلیدی این است که پیش از هر معامله ارزش دلاری یک پیپ نسبت به حجم و نوع جفت‌ارز محاسبه شود تا حد ضرر مطابق با اصول مدیریت سرمایه تعیین گردد. این موضوع برای جفت‌های کراس یا دارایی‌های نوسانی مانند XAU/USD اهمیت بیشتری دارد.

واحدهای ارز و رابطه آنها با پیپ

برای محاسبه صحیح پیپ ولیو، شناخت نقش ارز پایه (Base) و ارز مظنه (Quote) ضروری است. ساختار جفت‌ارز به شکل BASE/QUOTE بیان می‌شود و قیمت نشان می‌دهد خرید یک واحد از ارز پایه چه مقدار از ارز مظنه هزینه دارد. در محاسبات، ابتدا پیپ به ارز مظنه محاسبه می‌شود. به عنوان نمونه، در EUR/GBP اگر حجم معامله یک لات استاندارد باشد، ارزش یک پیپ برابر با 10 پوند خواهد بود. اگر حساب معاملاتی دلاری باشد، این مقدار باید در نرخ GBP/USD ضرب شود تا ارزش آن بر حسب دلار به‌دست آید.

برای جفت‌هایی که USD ارز مظنه است، محاسبه ساده‌تر است و در اکثر مواقع هر پیپ در یک لات استاندارد معادل 10 دلار است. برای جفت‌هایی مانند USD/JPY، ابتدا ارزش پیپ به ین محاسبه و سپس بر نرخ USD/JPY تقسیم می‌شود تا مقدار آن به دلار تبدیل شود. در جفت‌های کراس مانند EUR/JPY یا EUR/GBP نیز همین الگوریتم با توجه به ارز حساب معامله‌گر اجرا می‌شود. در پلتفرم‌هایی مانند تریدینگ‌ویو، اختلاف قیمت و اندازه پیپ نمایش داده می‌شود و معامله‌گر تنها باید حجم پوزیشن و نرخ تبدیل را برای رسیدن به ارزش دقیق پیپ لحاظ کند. توجه به این مقدار برای مدیریت ریسک و تعیین اندازه پوزیشن کاملاً حیاتی است، زیرا تغییرات نرخ تبدیل می‌تواند ارزش هر پیپ را به‌طور محسوس تغییر دهد.

محاسبه پیپ در فارکس

محاسبه صحیح پیپ ولیو یکی از گام‌های کلیدی مدیریت ریسک و سنجش سود و زیان است. اندازه پیپ در جفت‌ارزهای چهار اعشاری 0.0001 و در جفت‌های ین 0.01 است. پیپت نیز دقت بیشتری فراهم می‌کند و در پلتفرم‌ها با رقم پنجم اعشار نمایش داده می‌شود.

فرمول اصلی محاسبه به این صورت است:
ارزش پیپ در ارز مظنه = اندازه پیپ × تعداد واحدهای معامله.
اگر ارز مظنه همان ارز حساب باشد، مقدار به‌طور مستقیم قابل‌استفاده است. اگر متفاوت باشد، باید با استفاده از نرخ تبدیل، مقدار به ارز حساب نگهداری تبدیل شود.

در جفت‌های دلاری مانند EUR/USD، ارزش هر پیپ معمولاً در لات استاندارد برابر با 10 دلار است و در لات‌های کوچکتر به تناسب کاهش می‌یابد. این مقدار مبنای محاسبه سود و زیان، تعیین حد ضرر و انتخاب حجم پوزیشن محسوب می‌شود. آشنایی با این فرایند به معامله‌گر کمک می‌کند پاسخ دقیقی برای پرسش‌هایی مانند «هر پیپ چند دلار است» یا «پیپ ولیو جفت‌ارزها چگونه تغییر می‌کند» داشته باشد و معاملات خود را با ساختاری حرفه‌ای و کنترل‌شده مدیریت کند.

فرمول محاسبه پیپ

محاسبه پیپ در فارکس بسته به ساختار جفت‌ارز و ارز حساب معاملاتی تفاوت دارد، اما می‌توان سه الگوی اصلی را برای تمامی جفت‌ها به‌کار برد. هدف این فرمول‌ها آن است که معامله‌گر بتواند ارزش هر پیپ را به‌صورت مستقیم به ارز حساب خود تبدیل کند و مدیریت ریسک را با دقت بیشتری انجام دهد.

1) حالت اول: ارز مظنه و ارز حساب یکسان هستند

این ساده‌ترین حالت است. در جفت‌ارزهایی مانند EUR/USD، اگر حساب معاملاتی دلاری باشد، ارزش پیپ بدون نیاز به تبدیل ارزی محاسبه می‌شود.
فرمول:
Pip Value = pip_size × lot_size
مثال:
pip_size = 0.0001
lot_size = 100,000
Pip Value = 0.0001 × 100,000 = 10 USD

در این ساختار، ارزش پیپ برای یک لات استاندارد ۱۰ دلار، برای مینی‌لات ۱ دلار و برای میکرو‌لات ۰.۱۰ دلار است.

2) حالت دوم: ارز مظنه و ارز حساب متفاوت هستند

در این حالت ارزش پیپ ابتدا بر اساس ارز مظنه محاسبه می‌شود و سپس با نرخ تبدیل مناسب به ارز حساب تبدیل می‌گردد.
فرمول:
Pip Value_account = (pip_size × lot_size) × conversion_rate

conversion_rate همان نرخ تبدیل ارز مظنه به ارز حساب است. اگر فقط نرخ معکوس در اختیار شما باشد، مقدار تبدیل با ۱ تقسیم بر نرخ انجام می‌شود.

3) حالت سوم: جفت‌های حاوی JPY یا نمادهای غیرارزی مانند طلا

در جفت‌های شامل ین، اندازه پیپ برابر با 0.01 است. برای کالاها نیز باید اندازه قرارداد (Contract Size) و مقدار پیپ را از مشخصات بروکر دریافت کرد.
فرمول کلی:
Pip Value (account) = pip_size × lot_size × conversion_rate

این ساختار در تریدینگ‌ویو نیز قابل پیاده‌سازی است. کافی است pip_size، lot_size و نرخ تبدیل را از نماد مرتبط وارد کنید تا ارزش واقعی پیپ به دست آید.

ابزارها و منابع برای محاسبه پیپ

برای مدیریت ریسک حرفه‌ای، معامله‌گر باید بتواند ارزش پیپ را دقیق و سریع محاسبه کند. اساس محاسبه بر سه مؤلفه استوار است: اندازه پیپ (Pip Size)، اندازه لات (Lot Size)، و ارز مظنه (Quote Currency). در جفت‌های چهاراعشاری، پیپ برابر 0.0001 و در جفت‌های ین برابر 0.01 است. پیپت نیز یک‌دهم پیپ را نمایش می‌دهد.

فرمول عمومی برای بیشتر جفت‌ها:
Pip Value = PipSize × LotSize
برای مثال، در EUR/USD و لات استاندارد، ارزش هر پیپ برابر ۱۰ دلار است. در USD/JPY، همین فرمول مقدار را به ین می‌دهد و سپس باید با نرخ تبدیل به ارز حساب تبدیل شود.

ابزارهای کاربردی

• ماشین‌حساب پیپ کارگزاری‌ها مانند DeltaFX یا Myfxbook که با وارد کردن جفت‌ارز، اندازه لات و ارز حساب، مقدار پیپ را محاسبه می‌کنند.
  
• پلتفرم‌های MT4 و MT5 که در بخش Specification یا Tick Value اطلاعات دقیق مربوط به اندازه قرارداد و ارزش هر پیپ را نشان می‌دهند.
  
• وب‌سایت‌های تخصصی مانند OANDA، Investing و سایر سایت‌های مالی که محاسبه‌گر ارزش پیپ و نرخ تبدیل دارند.
  
• TradingView که امکان محاسبه اختلاف قیمت را از طریق ابزار Measure فراهم می‌کند؛ معامله‌گر می‌تواند مقدار پیپ را استخراج و سپس با ضرب در حجم پوزیشن، ارزش نهایی را محاسبه کند.
  

نکته کلیدی: ارزش هر پیپ مستقل از اهرم است. برای تعیین ریسک دلاری، فاصله استاپ‌لاس بر حسب پیپ باید در ارزش هر پیپ و سپس در تعداد لات ضرب شود.

چگونه پیپ‌ها به سود و زیان کمک می‌کنند؟

پیپ‌ها رابط بین تحلیل قیمتی و مدیریت پول هستند. برای هر معامله باید سه عامل را محاسبه کرد:

1. فاصله حد ضرر بر حسب پیپ
   
2. ارزش هر پیپ
   
3. حجم پوزیشن مجاز
   

فرمول ریسک دلاری:
Risk = StopLoss(pips) × Pip Value × Lot Size

مثال مدیریت ریسک

اگر حساب ۱۰ هزار دلاری دارید و ریسک مجاز شما ۱ درصد (۱۰۰ دلار) است و استاپ‌لاس معامله ۲۵ پیپ است، در EUR/USD که ارزش هر پیپ در لات استاندارد ۱۰ دلار است:
Position Size = 100 ÷ (25 × 10) = 0.4 lot

این محاسبه نشان می‌دهد چگونه پیپ‌ولیوی دقیق می‌تواند حجم مجاز معامله را تعیین کند.

نکات حرفه‌ای

• در جفت‌هایی با پیپت، تغییرات ۰.۱ پیپ نیز می‌تواند در معاملات با حجم بالا اثرگذار باشد.
  
• در کالاها و CFDها باید همیشه Contract Size را بررسی کرد.
  
• هنگام مقایسه عملکرد بین تایم‌فریم‌ها، متوسط برد و باخت بر اساس پیپ و ارزش واقعی آن تحلیل شود. 

نکات کاربردی برای معامله‌گران میان‌سطح

• اهرم بر ارزش پیپ تأثیر نمی‌گذارد؛ این مقدار ارتباطی با مارجین ندارد و تنها به ساختار جفت و اندازه پوزیشن بستگی دارد.
  
• در نمادهایی مانند طلا (XAU/USD)، اندازه قرارداد متفاوت است و باید حتماً با مشخصات بروکر خود (مانند DeltaFX) تطبیق داده شود.
  
• پیش از تعیین استاپ‌لاس یا تنظیم استراتژی در تایم‌فریم‌های بالاتر، ارزش پیپ را برای پوزیشن خود محاسبه کنید تا ریسک دلاری به‌طور دقیق کنترل شود.
  

نتیجه‌گیری

پیپ پایه‌ای‌ترین واحد اندازه‌گیری نوسان قیمت در فارکس است و دانستن ارزش دقیق آن به معامله‌گر کمک می‌کند سود و زیان، اندازه پوزیشن و ریسک هر معامله را به‌درستی محاسبه کند. ارزش هر پیپ با توجه به نوع جفت‌ارز، اندازه لات و ارز حساب تعیین می‌شود و برای جفت‌های دلاری معمولاً در لات استاندارد حدود ۱۰ دلار است. اگر ارز مظنه یا ساختار جفت متفاوت باشد، مقدار پیپ باید با تبدیل ارزی اصلاح شود. درک درست پیپ‌ولیــو باعث می‌شود معامله‌گر بتواند حد ضرر، حجم معامله و مدیریت سرمایه را دقیق و قابل اتکا تنظیم کند.