محاصره نفتی ونزوئلا؛ تنش تازه در بازار انرژی جهان
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، دولت ونزوئلا را به طور رسمی یک «سازمان تروریستی خارجی» اعلام کرد و همزمان دستور اجرای محاصره کامل نفتکشهای تحریمی این کشور را صادر کرد. ترامپ در پیامی در شبکه اجتماعی خود تأکید کرد که تمامی نفتکشهایی که تحت تحریم هستند و به ونزوئلا رفتوآمد میکنند، هدف این محاصره قرار خواهند گرفت. ترامپ با اشاره به اتهاماتی نظیر قاچاق مواد مخدر، پولشویی و «سرقت داراییهای آمریکا»، گفت که ونزوئلا از سوی بزرگترین ناوگان نظامی تاریخ آمریکای جنوبی محاصره شده است و هشدار داد که فشارها در آینده تشدید خواهد شد. او این اقدام را «شوکآور» توصیف کرد و مدعی شد که دولت نیکلاس مادورو تاکنون با چنین سطحی از فشار مواجه نشده است. در واکنش، دولت ونزوئلا این تصمیم را «غیرقانونی و مضحک» خواند و اعلام کرد که چنین اقدامی نقض آشکار قوانین بینالمللی، آزادی تجارت و کشتیرانی آزاد محسوب میشود. مقامهای کاراکاس تأکید کردند که این تصمیم تهدیدی جدی علیه حاکمیت ملی ونزوئلاست و آن را محکوم کردند. با وجود فضای تنشآلود، تحلیلگران انرژی معتقدند تأثیر این تصمیم بر بازار جهانی نفت محدود خواهد بود. به گفته کارشناسان، حتی در صورت توقف کامل صادرات نفت ونزوئلا، بازار جهانی همچنان با مازاد عرضه روبهروست. هرچند قیمت نفت پس از انتشار این خبر اندکی افزایش یافت، اما کارشناسان هشدار میدهند واکنش چین به این تحریمها میتواند نقش تعیینکنندهای در آینده بازار ایفا کند، چرا که پکن بزرگترین خریدار نفت ونزوئلا به شمار میرود.
رالی فلزات گرانبها؛ رکوردشکنی نقره و قدرتنمایی طلا
قیمت طلا در معاملات امروز آسیا افزایش یافت و نقره با جهشی چشمگیر، رکورد تاریخی جدیدی بالاتر از ۶۶ دلار در هر اونس ثبت کرد؛ رشدی که در سایه افزایش نااطمینانی نسبت به وضعیت اقتصاد آمریکا و تقویت تقاضا برای داراییهای امن رخ داد. بهای طلای نقدی با حدود ۰.۸ درصد رشد به محدوده ۴۳۳۵ دلار در هر اونس رسید و تنها فاصلهای اندک تا ثبت رکورد تاریخی جدید دارد. همزمان، قراردادهای آتی طلا نیز روندی صعودی داشتند. سایر فلزات گرانبها از جمله پلاتین نیز با حمایت جریانهای امن سرمایه، افزایش قیمت را تجربه کردند و مس نیز تحت تأثیر گمانهزنیها درباره بستههای حمایتی جدید در چین تقویت شد. اما ستاره اصلی بازار فلزات، نقره بود. قیمت نقره با جهشی بیش از ۳.۵ درصد به رکورد تاریخی بالای ۶۶ دلار رسید. سرمایهگذاران باتوجهبه احتمال کسری عرضه نقره در سال ۲۰۲۶ و افزایش مصرف صنعتی، بهویژه در بخش فناوری و انرژی، توجه بیشتری به این فلز نشان دادهاند. اعلام نقره بهعنوان «فلز حیاتی» از سوی دولت آمریکا نیز جذابیت آن را دوچندان کرده است. در کنار عوامل بنیادی بازار فلزات، دادههای اقتصادی ضعیف و متناقض آمریکا نیز نقش مهمی در تقویت تقاضا برای طلا و نقره داشتهاند. افزایش نرخ بیکاری، نشانههای کندی رشد اقتصادی و بازگشت سیاستهای انبساطی فدرال رزرو باعث شده سرمایهگذاران به سمت داراییهای بدون بازده اما امن حرکت کنند. اکنون نگاه بازارها به آمار تورم آمریکا دوخته شده که میتواند مسیر بعدی قیمتها را مشخص کند.
دلار در سراشیبی؛ تردیدها درباره زمان کاهش نرخ بهره
دلار آمریکا در معاملات امروز در نزدیکی پایینترین سطح دو ماه و نیم اخیر نوسان کرد؛ جایی که دادههای نهچندان شفاف بازار کار، مسیر آینده نرخ بهره فدرال رزرو را در هالهای از ابهام قرار داده است. هرچند گزارش اشتغال نوامبر از ایجاد ۶۴ هزار شغل جدید حکایت داشت و بالاتر از پیشبینیها بود، اما افزایش نرخ بیکاری به ۴.۶ درصد، نگرانیها درباره تضعیف تدریجی بازار کار را تشدید کرد. شاخص دلار که ارزش این ارز را در برابر سبدی از شش ارز اصلی میسنجد، همچنان نزدیک پایینترین سطح خود از اوایل اکتبر باقی مانده و در مجموع از ابتدای سال تاکنون حدود ۹.۵ درصد افت کرده است؛ مسیری که میتواند بدترین عملکرد سالانه دلار از سال ۲۰۱۷ را رقم بزند. تحلیلگران معتقدند تعطیلی ۴۳ روزه دولت فدرال باعث ایجاد اختلال در دادهها شده و تصمیمگیری سیاستگذاران پولی را دشوارتر کرده است. در بازار ارز، یورو با وجود افت جزئی، نزدیک بالاترین سطح سهماهه خود معامله شد؛ درحالیکه توجه سرمایهگذاران به نشست سیاستگذاری بانک مرکزی اروپا معطوف است. پوند انگلیس نیز پس از انتشار دادههای ضعیف اشتغال و دستمزد در بریتانیا کاهش یافت و انتظارات برای کاهش نرخ بهره توسط بانک مرکزی این کشور را تقویت کرد. در همین حال، نگاه بازارها به نشستهای مهم بانکهای مرکزی در روزهای آینده دوخته شده است؛ از احتمال افزایش نرخ بهره در ژاپن گرفته تا تصمیمات بانک مرکزی انگلیس و اروپا. فعالان بازار بر این باورند که تا انتشار دادههای شفافتر تورم و اشتغال در ماههای آینده، مسیر سیاست پولی آمریکا همچنان نامطمئن باقی خواهد ماند و نوسان در بازار ارز ادامه دارد.
نوسان والاستریت؛ سیگنالهای نگرانکننده از بازار کار آمریکا
بازار سهام آمریکا در معاملات روز گذشته روندی متفاوت را تجربه کرد. درحالیکه شاخص نزدک با رشد سهام فناوری توانست به روند نزولی سهروزه خود پایان دهد، شاخصهای داوجونز و S&P 500 تحتتأثیر دادههای متناقض بازار کار با افت مواجه شدند. سهام تسلا با رشد بیش از ۳ درصدی به بالاترین سطح تاریخی خود رسید و به عامل اصلی صعود نزدک تبدیل شد. گزارش اشتغال ماه نوامبر که با تأخیر منتشر شد نشان داد اقتصاد آمریکا ۶۴ هزار شغل جدید ایجاد کرده که بیش از انتظار بازار بود، اما همزمان نرخ بیکاری به ۴.۶ درصد افزایش یافت؛ بالاترین سطح از سال ۲۰۲۱. همچنین بازبینی آمار اکتبر حاکی از کاهش ۱۰۵ هزار شغل در آن ماه بود که نگرانیها درباره شکنندگی بازار کار را افزایش داد. این دادهها بار دیگر بحثها درباره مسیر سیاست پولی فدرال رزرو در سال ۲۰۲۶ را داغ کرده است. بسیاری از معاملهگران معتقدند تمركز بانک مرکزی بهتدریج از مهار تورم به حمایت از بازار کار تغییر خواهد کرد و احتمال دو مرحله کاهش نرخ بهره در سال آینده افزایش یافته است. در بخش شرکتها، علاوه بر رشد چشمگیر تسلا به دنبال پیشرفتهای جدید در حوزه روبوتاکسی، شرکت فورد نیز در کانون توجه قرار گرفت و اعلام کرد در چارچوب تغییر استراتژی خود در حوزه خودروهای برقی، هزینهای ۱۹.۵ میلیارد دلاری را شناسایی خواهد کرد؛ خبری که بازتاب گستردهای در بازار داشت.
شوک ژئوپلیتیک در معاملات آسیا؛ نفت بالا رفت، سهام مردد
بازارهای سهام آسیا در معاملات امروز روندی متفاوت و نوسانی داشتند. درحالیکه رشد سهام فناوری به برخی شاخصها کمک کرد، نگرانیهای ژئوپلیتیکی و تحولات بازار انرژی فضای کلی بازار را محتاط نگه داشت. همزمان، قیمت نفت بیش از یک درصد جهش کرد؛ آن هم پس از آنکه دونالد ترامپ دستور محاصره تمامی نفتکشهای «تحریمشده» ورودی به ونزوئلا را صادر کرد. این تصمیم پس از توقیف یک نفتکش در سواحل ونزوئلا توسط نیروهای آمریکایی اتخاذ شد؛ اقدامی کمسابقه که در ادامه افزایش حضور نظامی آمریکا در منطقه و تشدید فشار بر دولت نیکلاس مادورو صورت گرفت. همین موضوع باعث شد نگرانیها درباره اختلال در عرضه نفت افزایش یابد و قیمتها از کفهای چندساله فاصله بگیرند، هرچند بازار همچنان با مازاد عرضه جهانی روبهروست. در بازارهای سهام، ژاپن روزی منفی را تجربه کرد و شاخص نیکی با افتی محدود بسته شد؛ چرا که سرمایهگذاران در انتظار تصمیم بانک مرکزی ژاپن درباره نرخ بهره هستند. دادههای ضعیف از سفارشات ماشینآلات نیز نشانههایی از کاهش فعالیت صنعتی را نشان داد. در مقابل، بورسهای چین و هنگکنگ اندکی رشد کردند و بازار سهام کرهجنوبی با حمایت غولهای فناوری مانند سامسونگ و SK Hynix عملکرد بهتری داشت. در والاستریت، معاملات روز گذشته نیز ترکیبی بود. دادههای متناقض اقتصادی آمریکا – از افزایش بیکاری تا رشد بهتر از انتظار اشتغال – ابهام درباره مسیر نرخ بهره را حفظ کرد. این شرایط باعث شد امیدها به ادامه کاهش نرخ بهره فدرال رزرو در سال ۲۰۲۶ همچنان زنده بماند، هرچند نگرانیها درباره تورم و رشد هزینهها افزایش یافته است. در بخش فناوری، سهام مرتبط با هوش مصنوعی عملکردی متفاوت داشتند. درحالیکه برخی شرکتهای بزرگ اندکی رشد کردند، تردیدها درباره سودآوری سرمایهگذاریهای سنگین در حوزه AI ادامه دارد و سهامی مانند CoreWeave با افت مواجه شدند. در بازار ارز نیز دلار آمریکا تقویت شد و یورو اندکی عقب نشست که نشانهای از احتیاط سرمایهگذاران در فضای پرریسک فعلی محسوب میشود.
اقتصاد در مسیر احیا؛ بانک مرکزی ژاپن آماده گام بعدی
دادههای جدید اقتصادی ژاپن نشان میدهد احتمال افزایش نرخ بهره از سوی بانک مرکزی این کشور افزایش یافته است. صادرات ژاپن برای سومین ماه متوالی رشد کرده و سفارشات اصلی ماشینآلات نیز افزایش قابلتوجهی داشتهاند؛ نشانههایی که از خروج اقتصاد از رکود فصل گذشته حکایت دارد. بازارها اکنون انتظار دارند بانک مرکزی ژاپن در نشست پیش رو نرخ بهره را ۲۵ واحد پایه افزایش دهد. بر اساس آمار منتشر شده، صادرات ژاپن در ماه نوامبر نسبت به سال قبل ۶.۱ درصد رشد کرد؛ رقمی که هم از ماه قبل و هم از پیشبینی بازار فراتر رفت. تقاضای قوی از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا، در کنار رشد صنعت نیمههادیها، نقش مهمی در این افزایش داشته است. صادرات به آمریکا ۸.۸ درصد و به اتحادیه اروپا نزدیک به ۲۰ درصد افزایش یافت، هرچند صادرات به چین ۲.۴ درصد کاهش نشان داد. از نظر ترکیب کالاها، صادرات ماشینآلات و تجهیزات الکتریکی رشد مناسبی ثبت کرد و صادرات نیمههادیها بیش از ۱۳ درصد افزایش یافت. در مقابل، صادرات خودرو کاهش یافت، اگرچه ارسال خودرو به آمریکا اندکی افزایش داشت. همزمان، رشد واردات با سرعت کمتری نسبت به صادرات انجام شد و همین موضوع باعث شد تراز تجاری ژاپن در ماه نوامبر به مازاد ۳۲۲ میلیارد ین برسد؛ عاملی که میتواند از رشد اقتصادی فصل جاری حمایت کند. در گزارشی جداگانه، سفارشات اصلی ماشینآلات در ماه اکتبر ۷ درصد افزایش یافت و برای دومین ماه متوالی رشد چشمگیری را ثبت کرد. تقاضای خارجی در این بخش قویتر از تقاضای داخلی بوده و میتواند به تقویت صادرات در ماههای آینده کمک کند. بااینحال، ضعف تقاضا در بخش غیر تولیدی نشان میدهد بهبود سرمایهگذاری ممکن است کندتر از انتظار باشد. تحلیلگران انتظار دارند رشد اقتصادی ژاپن در سهماهه پایانی ۲۰۲۵ احیا شود. در همین حال، بازارها تقریباً افزایش نرخ بهره ۲۵ واحد پایهای بانک مرکزی ژاپن را قطعی میدانند و تمرکز اصلی بر اظهارات رئیس بانک مرکزی خواهد بود. پیشبینی میشود سیاستگذاران فعلاً موضعی محتاطانه و نسبتاً خنثی حفظ کنند و مسیر افزایشهای بعدی نرخ بهره را به دادههای بازار کار، دستمزدها و نرخ ارز ین گره بزنند.
تورم در مسیر هدف؛ اما RBA عجلهای برای کاهش نرخ ندارد
بر اساس ارزیابی جدید وستپک، بانک مرکزی استرالیا (RBA) احتمالاً در تمام سال ۲۰۲۶ نرخ بهره را بدون تغییر نگه میدارد. اگرچه پیشبینی میشود تورم در مسیر بازگشت به محدوده هدف قرار گیرد، اما این روند بهاندازهای سریع نیست که نگاه محتاطانه و نسبتاً انقباضی بانک مرکزی را تغییر دهد. از دید وستپک، کاهش نرخ بهره زودتر از سال ۲۰۲۷ بعید به نظر میرسد. تحلیلگران وستپک میگویند جهش اخیر تورم بیشتر ناشی از عوامل موقتی و قیمتهای دستوری بوده و ارتباط مستقیمی با تقاضای داخلی یا فشار بازار کار نداشته است. بااینحال، بانک مرکزی استرالیا پس از این غافلگیریهای تورمی، تمرکز خود را بر ریسکهای صعودی تورم افزایش داده و به همین دلیل، فعلاً گزینه کاهش نرخ بهره را از دستور کار خارج کرده است. در همین حال، تصویر کلی اقتصاد استرالیا مطابق پیشبینیها در حال حرکت است. رشد تقاضای بخش دولتی کاهش یافته و حتی در نیمه نخست ۲۰۲۵ منفی شده، درحالیکه بخش خصوصی بهتدریج در حال بازیابی است. بازار کار نیز نشانههایی از تعدیل آرام را نشان میدهد و رشد هزینههای نیروی کار کاهش یافته است. وستپک معتقد است ریسک «انتقال ناموفق» رشد از بخش دولتی به بخش خصوصی تا حد زیادی برطرف شده است. با وجود این، ریسکها همچنان دو طرفه هستند. اگر بازار کار ضعیفتر از انتظار شود، احتمال مطرح شدن کاهش نرخ بهره در سال ۲۰۲۶ وجود دارد. در مقابل، در صورت بروز شوکهای تورمی جدید، حتی افزایش موقت نرخ بهره نیز منتفی نیست؛ هرچند وستپک این سناریو را محتمل نمیداند. در صورت تحقق چنین افزایشی، احتمال بازگشت سیاست انقباضی در سال ۲۰۲۷ مطرح خواهد شد. به گفته اقتصاددانان وستپک، اثر سیاستهای انقباضی گذشته هنوز به طور کامل در اقتصاد تخلیه نشده است. وقفه زمانی سیاست پولی به این معناست که فشار بر بازار کار و تورم میتواند در طول سال ۲۰۲۶ ادامه یابد. از این رو، انتظار میرود در صورت تحقق سناریوی پایه، نخستین کاهشهای نرخ بهره در نیمه نخست سال ۲۰۲۷ و احتمالاً در ماههای فوریه و مه انجام شود.